Aansprakelijkheid uitgelegd

Het aansprakelijkheidsrecht naar Napoleontisch-europees idee, is bedoeld als compensatiemechanisme. Het principe is dat iemand die schade lijdt door de fout van een ander, die andere kan aanspreken om de schade te vergoeden. In eerste instantie is schade in natura te herstellen, maar in de praktijk wordt schade steeds geldelijk gecompenseerd.

Het basisonderscheid

Het basisonderscheid wordt gemaakt tussen buitencontractuele en contractuele aansprakelijkheid.

Indien iemand schade lijdt in door de fout van een iemand waarmee hij een overeenkomst heeft, in de uitvoering van die overeenkomst, valt men in principe terug op het contractuele aansprakelijkheidsrecht en de regels van het verbintenissenrecht. Hierop bestaan uitzonderingen (stuwadoorsarrest, een contractuele fout die ook een misdrijf is, kan buitencontractuele aansprakelijkheid meebrengen) en rechtsleer en rechtspraak ontwikkelen nog steeds een duidelijke afbakening (verfijners en verdwijners). 

Indien iemand schade lijdt door de fout van een ander, zonder dat deze fout verband houdt met de uitvoering van een overeenkomst, valt men onder het buitencontractuele aansprakelijkheidsrecht. De basis voor dit extra-contractuele aansprakelijkheidsrecht is art. 1382 van het Burgerlijk Wetboek.

Hierna wordt enkel dieper ingegaan op het buitencontractuele aansprakelijkheidsrecht.

Eenvoudig gezegd valt de buitencontractuele aansprakelijkheid uiteen in 3 elementen. Fout, schade en causaal verband.

Fout

Fout wordt summier omschreven in art. 1383 van het Burgerlijk Wetboek. 

'Ieder is aansprakelijk niet alleen voor de schade de welke hij door zijn daad, maar die welke hij door zijn nalatigheid of zijn onvoorzichtigheid heeft veroorzaakt.'

Het is dus niet enkel de actieve daad van een persoon die aanleiding kan geven tot aansprakelijkheid, doch eveneens het passief gedrag van een persoon, een nalatigheid.

Hoe de lijn wordt getrokken tussen wat 'normaal' gedrag is en wat 'foutief' gedrag is en aansprakelijkheid teweegbrengt, is niet bepaald in het Burgerlijk Wetboek. Hier moet worden gekeken naar rechtspraak en rechtsleer. Als standaard komt naar voren: de regel van de goede huisvader 'bonus pater familias' , de normale zorgvuldige persoon.

Als iemand zich niet zoals een normaal en zorgvuldige goede huisvader zou hebben gedragen, spreekt men van een fout.

Bij iemand die een specifiek beroep of een bepaalde vaardigheid heeft en in de bezigheid daarvan een fout maakt, wordt de lat hoger gelegd van wat normaal zorgvuldig gedrag is. In concreto zal men nagaan of een normaal zorgvuldige persoon met dezelfde bijzondere kwalificaties deze fout zou begaan.

Bijvoorbeeld: een garagist die een motor in een wagen verpest door verkeerde olie te gebruiken, zal hoogstwaarschijnlijk foutief zijn, terwijl dit bij een particulier niet het geval hoeft te zijn.

Uiteindelijk is wat een fout is een feitenkwestie en heeft de rechter hierin steeds het laatste woord.

schade

Schade behoeft op het eerste zicht weinig uitleg. Het is het veroorzaakte nadeel.

Schade is niet alleen het actueel onmiddellijke nadeel dat men lijdt (damnum ermergens), maar is eveneens soms het toekomstig nadeel (lucrum cessans) (bv. de te verwachten winst voor voor een onderneming) voor zover deze schade vaststaand en zeker is. Hypothetische schade kan niet worden vergoed.

Causaal verband

In het klassieke buitencontractuele aansprakelijkheidsrecht dienen de fout en de schade, in causaal verband te staan met elkaar.

Fout + Schade + Causaal verband = AANSPRAKELIJKHEID

De schade moet met andere woorden zijn veroorzaakt door de de foutieve gedraging of nalatigheid van een persoon of een zaak waarvoor iemand dient in te staan (aangestelde, kinderen, dieren).

De regel hierbij is, vooral van belang als meerdere fouten spelen, de equivalentie-leer. Als de schade zich niet zou hebben voorgedaan zonder de beweerde fout, is er causaal verband en dus aansprakelijkheid.

bewijs

Het is aan de schadelijder om fout en causaal verband te bewijzen, dit volgens het algemene idee dat de eiser de bewijslast draagt.

In sommige gevallen is het evenwel bijzonder moeilijk om fout, laat staan causaal verband te bewijzen, zodat in sommige specifieke gevallen er vermoedens zijn ingebouwd of de bewijslast toch wordt omgekeerd (WAM, wet op de productaansprakelijkheid).

Bijvoorbeeld de schade die iemand lijdt door een product dat faalt, daarbij zal het moeilijk zijn om de aansprakelijkheid van de producent te bewijzen, zodat een wettelijke omkering van bewijslast werd ingebouwd.

Bereken uw schadevergoeding of contacteer het kantoor om een eerste vrijblijvend advies over uw schadegeval of aansprakelijkheid.